दयाराम आचार्य,कावासोती ।
नवलपुरको मध्यविन्दु –३, रतनपुर स्थित नारायणी नदीको कटान नियन्त्रणको काम थालिएको छ । नारायणी नदीका कारण कटान तिव्र बनेपछी यस क्षेत्रका बस्ती डुबानको जोखिममा परेकाले कटान नियन्त्रणको काम शुरु गरिएको हो ।
केही दिन यता मध्यविन्दु –३ रतनपुरमा नदीको कटान तिव्र बनेको थियो । यसले यस क्षेत्रका एक दर्जन गाउ“नै डुवानको जोखिममा परेका थिए । कटानका कारण रतपुर संगै , नन्दपुर, सेहरी, सितापुर, भिउरान, तमासपुर , वरुवा, भडारा लगाएतका गाउ“ डुवानको जोखिममा परेक थिए । कटान तिव्र बनेपछी संघ , प्रदेश र स्थानिय तहबाट बजेट विनियोज गरिएको छ ।
संघबाट रु.३० लाख , प्रेदशबाट रु. २० लाख र मध्यविन्दु नगरपालकाबाट रु. १५ लाख गरि जम्मा रु. ६५ लाख विनियोजन गरि नियन्त्रणको काम थालिएको नारायणी नदी नियन्त्रण समितिका अध्यक्ष शिव न्यौपानेले बताउनुभयो । नदीको कटानका कारण एक दर्जन गाउ“ डुवानको जोमिमा परेको भन्ने समाचार केही दिन अघि राससमा प्रकाशित भएको थियो । यस पछि तीनै तहका सरकारले निन्त्रणको लागि पहल थालेका छन् ।
विनियोजित रकमले तत्कालको कटान नियन्त्रणकालागि काम थालिएको अध्यक्ष न्यौपानेले बताउनुभयो । हाल कटान तिव्र बनेको यस क्षेत्रमा ठुला ढु¨ाहरु राख्ने काम भईरहेको छ । जाली बनाएर ‘स्पर’हरु बनाउन हाल असम्भव भएकाले ढु¨ाहरु नदि किनारको कटान क्षेत्रमा थुपारेर कटान रोक्ने पहल गरिएको अध्यक्ष न्यौपानेले बताउनुभयो ।
नारायणी नदीको कटान क्षेत्रको निरीक्षण गर्दै संघिय सांसद तिलक महतले नदी नियन्त्रणको दिर्घकालीन उपाएको खोजी गरिने बताउनुभयो । ‘हाल तत्काल ठूलो क्षती नहोस भनेर बजेट विनियोजन गरिएको छ’ सांसद महतले भन्नुभयो–आवश्यकता अनुसार नदी नियन्त्रणकालागि थप बजेट विनियोजन गरिने छ । नारायणी नदीको कटानका कारण नवलपुरमा धेरै खेती योग्य जमिन बगर बन्दै गएकोमा चिन्ता व्यक्त गर्दै सांसद महतले यसको कटान रोक्न स्थायी समाधान खोज्नुपर्ने बताउनुभयो ।
वलपुरको अमलटारी देखी तल्लो भागामा नदीको क्षेती बर्षेनी वढदै गएको छ । अमलटारी स्थित दुर्गीठोरबाट नदी नवलपुर तर्फ धार परिवर्तन गरेकाले यसलाई साविकै बहाव क्षेत्रमा लैजानुनै दिर्घकालिन समाधानको उपाय हुने सांसद महतले बताउनुभयो । यसका लागि सबै मिलेर पहल गर्नुपर्ने र आफु समेत लागि पर्ने सांसद महतले बताउनुभयो ।
‘यसको सबै मिलेर दिर्घकालीन समाधानकालागि जुट्न आवश्यक रहेको छ, म यसका लागि पहल गर्ने छु’ सांसद महतले भन्नुभयो–होइन भने नवलपुरका हजारौं बिघा खेती योग्य जमिन बगर बन्ने छ । नारायणी नदीको पारिपट्टी चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज पर्दछ । अमटारीबाट नदी नवलपुर तर्फ मोडिएको छ । नवलपुरको खेती योग्य जमिन कटान बढदो रहेको छ । नदी पारि कं्रक्रिटको बगर बनेको छ । यसले गर्दा नदी नवलपुर तर्फ सर्ने क्रम क्रमस बढेको छ । नदीलाई साविककै क्षेत्रबाट बग्ने बनाउन दुर्गीठोरमा करिब तीन किलोमिटर ‘च्यानलाईज’ गर्नुपर्ने नदी नियन्त्रण समितिका अध्यक्ष शिव न्यौपानेले बताउनुभयो ।
‘नदी नियन्त्रणको नाममा बर्षेनी करोडौं रकम लगाईएको छ , तर उचित ठाउ“मा लगाईएको छैन्’ अध्यक्ष न्यौपानेले भन्नुभयो–अमलटारीबाट नदीलाई साविकै बहाव क्षेत्रमा मोडन एकित्रित लगानी गर्नेहो भने सबै समस्याको समाधान हुन्छ ।
